Sociaal Contract Theorie – Hobbes

Uitgangspunt: de mens is van nature een egoïst, wordt gedreven door eigenbelang, ten koste van anderen. Dit noemt Hobbes de natuurstaat. Dit denkbeeldige beginpunt beschrijft hoe volgens Hobbes de samenleving er uit zou zien als die aan zichzelf zou worden overgelaten. Er is geen overheid en er zijn geen afspraken tussen mensen. Iedereen wil hetzelfdde en er ontstaat schaarste. Dit betekent dat in de natuurstaat er continu oorlog heerst: oorlog van iedereen tegen iedereen. De mens is voor de men een wolf (homo homini lupus est).

Continue oorlog is echter niet wat Hobbes wil en ook de mensen willen dat niet. Ze streven uiteindelijk naar vrede. Want niemand kan tegen die voortdurende onveiligheid. Dus vanuit hun eigenbelang gaan mensen inzien dat ze hun oorspronkelijke ‘rechten’ (eigenbelang) opgeven, op voorwaarde dat iedereen dat doet. Dat noemt men het sociaal contract. Als iedereen een beetje van de oorspronkelijke rechten inlevert en afstaat aan een leider (of regering) dan kan er vrede komen. De heerser (lees overheid) moet sterk zijn om ervoor te zorgen dat de mensen niet toch weer slaags raken met elkaar. In zijn boek noemt hij de heerser Leviathan (bijbels monster). De taak van de heerser is om de veiligheid voor iedereen te garanderen. Alleen als de heerser niet zorgt voor die veiligheid mag het volk in opstand komen tegenover de leider.

Hobbes geloof dus niet dat mensen van nature sociaal zijn en een behoefte hebben aan samenzijn. Het sociaal contract komt tot stand doordat mensen met hun verstand inzien dat ze beter af zijn (eigen belang) als ze meedoen aan het sociaal contract.