Positieve psychologie

Positieve psychologie betreft de jongste ontwikkeling onder de psychologische stromingen.
De term en samenhangende inhoud verscheen door een artikel van Martin Seligman: Building human strength: Psychology’s forgotten mission.
In de functie van president van de American Psychological Asscociation constateert hij daarin dat de (Amerikaanse) psychologie zich vooral gericht heeft op het begrijpen en behandelen van menselijke tekorten, zoals psychische problematiek, negatieve emoties, geweld en dergelijke. Seligman pleit ervoor de aandacht (tevens) te richten op de positieve krachten in een mens. Positieve krachten bloei brengen zou preventief kunnen werken, is het betoog. Het begrip is al eerder door Maslow gebruikt, echter sloeg dit nooit aan.

In de positieve psychologie staat niet zozeer genezing centraal, maar het voorkomen van psychische problematiek (preventie). Er zijn drie kernthema’s te duiden, namelijk (1) positieve emoties, (2) positieve individuele kenmerken en (3) positieve instituties.
Tot de positieve emoties worden tevredenheid, geluk, hoop en dergelijke gerekend.
Tot positieve individuele kenmerken worden moed, sociale vaardigheden, wijsheid, en veerkracht gerekend.
Positieve instituties zoals opvoeding en onderwijs, werk en vrijetijdsbesteding moeten op zo’n manier ingericht worden dat positieve emoties en kenmerken tot ontwikkeling kunnen komen. Daarnaast dienen de instituties het verantwoordelijkheidsgevoel voor de maatschappij te bevorderen. Dit kan door het stimuleren van rechtvaardigheid, leiderschap, tolerantie en burgerschap.

Net als in de humanistische psychologie wordt in de positieve psychologie de nadruk gelegd op innerlijke krachten en het goede in de mens. De mens wordt beschouwd als een creatief wezen dat zijn of haar leven positief kan beïnvloeden. Verschillen zijn er in het nadrukkelijk aansluiting zoeken met wetenschappelijk onderzoek, het onderkennen van biologische en erfelijke invloed op gedrag en het niet alleen bevorderen van individueel geluk maar ook van het collectief welzijn.

Een mijlpaal is het verschenen handboek Character Strengths and Virtues. In dit handboek staan de kenmerken van allerlei positieve eigenschappen en de manieren om deze te bevorderen op een rij.
Voorbeelden hiervan zijn creativiteit, nieuwsgierigheid, volhardendheid, sociale intelligentie, eerlijkheid, burgerschap, vergevingsgezindheid en nog meer. Het is een knipoog naar DSM-IV-TR, het handboek waarin (de kenmerken van) psychische stoornissen op een rij staan. Sinds enige tijd wordt er ook geëxperimenteerd met positieve psychotherapie, een therapievorm die tot nog toe word toegepast bij mensen met depressie. Het idee is dat het zich richt op positieve emoties (een plezierig leven), betrokkenheid (een betrokken leven), en zinvolheid (een zinvol leven) niet alleen preventief werkt, maar ook genezend.