Humanismus

In 1808 wordt door de Duitser Niethammer voor het eerst het woord ‘humanismus’ gebruikt om op een negatieve wijze een opvoedingsmethodiek aan te duiden waar veel aandacht is voor het hogere in de mens. In 1847 komt het voor het eerst in het Nederlands woordenboek voor: ‘het stelsel van opvoeding en onderrigt, die de hoogere menschvorming bij voorkeur op de aanleering der oude talen hare letterkunde bouwt’.
Zo verspreidt het woord humanisme zich over Europa. Niet alleen de retorica is belangrijk maar ook de filosofie uit de Griekse en Romeinse oudheid. Dit is een verschuiving in het vormingshumanisme.